ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର : ସାଧାରଣଲୋକଙ୍କ ସ୍ଵର -୨

ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ

ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପଣ୍ଡ ହୋଇସାରିଛି । କାରଣ, ଶାସନତନ୍ତ୍ର ଆଉ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ହାତରେ ନାହିଁ । ଏବେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଠାରୁ ପୋଲିସ ସିପାହୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତେ ଆମ ମାଲିକ । ଯେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଦେଶ ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇଥିଲା ତାହା ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହୋଇ ରହିଲାନି । ଏପରିଭାବେ ଏକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ଆମକୁ ମିଳିଲା ଯେ, ଅପରାଧୀର ମୌଲିକ ଅଧିକାର ରକ୍ଷା କରିବା ନ୍ୟାୟାଳୟର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ହୋଇପଡ଼ିଥିବା ବେଳେ ରାଷ୍ଟ୍ରର ମୌଲିକ ଅଧିକାର ଅବିଚାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ରହିଛି, ଯାହାକୁ Directive Principles of State Policy ବୋଲି ସମ୍ବିଧାନ ଚିହ୍ନଟ କରି, ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ଗୋଡ଼ରେ ଯେଉଁ ଟାଙ୍ଗିଆ ମାରିଛି ତାହା ଆମ ସ୍ୱାଧିନତାର ସବୁ ସ୍ଵପ୍ନକୁ ସବୁଦିନ ପାଇଁ ଉଜାଡ଼ି ଦେଇଛି । ଭୋଟ ଦେବା ଆଉ ଟିକସ ଦେବା – ଏହି ଦୁଇଟି ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ସାଧାରଣଲୋକଙ୍କୁ ବଞ୍ଚାଇରଖିଛି ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା । ଏହା ଏତେ ସତ୍ୟ ଯେ, ପ୍ରମାଣ ପ୍ରଦାନ ଅନାବଶ୍ୟକ । ଏହି ସ୍ଥିତିରେ ସାଧାରଣ ମଣିଷ କ’ଣ ଚିନ୍ତା କରୁଛି?

ହଜି ଜେଇଥିବା ଆମ ଜାତୀୟ ସ୍ଵପ୍ନର ଏହି ସ୍ମାରକୀ ଦିବସରେ ମୁଁ ଦୁଇଜଣ ସାଧାରଣ ମଣିଷର ମନକଥା ଏଠାରେ ଉଦ୍ଧୃତ କରିବି । ପୂର୍ବରୁ ଭାଇ ଅମୀୟ କୁମାର ପ୍ରଧାନଙ୍କ  ମନକଥା ରଖିଛି, ଏବେ ଭବନୀପାଟଣାର ଅଧିବକ୍ତା , ଭାଇ ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ମିଶ୍ରଙ୍କ ଏକ କବିତା । ଯିଏ ଯେପରି ଗ୍ରହଣ କରୁ ।

 

 

ସତରେ
ସମୟର ଗତି
ଖୁବ ପ୍ରଖର
ଦେଖୁ ଦେଖୁ
ପାଳିବାକୁ ହୁଏ
ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ଦିବସର
ଚଉସ୍ତରୀ ତମ ଜନ୍ମ ଜୟନ୍ତୀ,
ଇଂରେଜର
ପରାଧୀନତାରୁ ମୁକୁଳି
ରାଜତନ୍ତ୍ର ବନ୍ଧନର
ଶିକୁଳି ଫିଟେଇ
ସ୍ୱାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ
ମୁଣ୍ଡ ଟେକି
ଯେଉଁମାନେ କହିଥିଲେ
ଦେଶ ହେଲା ଗଣତନ୍ତ୍ର
ସେମାନେ ଆଉ ନାହାନ୍ତି l

ସେ ଦିନ
ହଟି ଯାଇଥିଲା
ଜାତି ଧର୍ମ ବର୍ଣ୍ଣ,
ଗୋଟିଏ ସ୍ୱରରେ
କହି ପାରୁଥିଲେ
ମଣିଷ ଜାତି
ମାନବ ଧର୍ମ l

ରାଜତନ୍ତ୍ରରେ
ଚାରି ଜାତି
ଶୁଦ୍ର ବୈଶ୍ୟ ବ୍ରାହ୍ମଣ କ୍ଷତ୍ରିୟ,
ମୋ ଜେଜେବାପା ବାପା କହିଥିଲେ
ଯୁଦ୍ଧ ଓ ସଂଘର୍ଷର ବନ୍ୟାରେ
ଭାସି ଯାଇଥିଲେ ବହୁ କ୍ଷତ୍ରିୟ,
ଆଉ
ଯେଉଁମାନେ ରହିଲେ,
ବିନା ବାସ୍ନାରେ କର୍ପୁର କହିଲେ l

ଆଜି
ଗଣତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରରେ
ସମାଜ ସେବାର
ମୁକୁଟ ପିନ୍ଧି
କ୍ଷତ୍ରିୟର ଅଭିବୃଦ୍ଧି କରି
ବଢ଼ି ଯାଇଛନ୍ତି ନେତା,
ନିର୍ବାଚନର ହୁଙ୍କାରରେ
ଯୁଦ୍ଧଂ କହି
ଜଣେ ଜଣକୁ ପରାସ୍ତ କରି
ପାଲଟିଛନ୍ତି
ରାଜନେତା
ରାଜା ଭଳି ପୂଜା ପାଇ
ଜଣେ ଜଣେ
ଅଞ୍ଚଳର ବିଧାତା l

ବିଦ୍ୱାନ ପୁରୁଷ
ବ୍ରାହ୍ମଣ ଥିଲେ
ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀ
ବ୍ରାହ୍ମଣ ସାଜିଲେ
ଚୌକିକୁ ମୁଣ୍ଡିଆ ମାରିଲେ,
ବିଚାରପତି ପ୍ରାଧ୍ୟାପକ
ରୁଷି ମହର୍ଷି ହେଲେ
ତାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ମାନେ
ଆଇନଜୀବୀ ଡାକ୍ତର
ଶିକ୍ଷକ କହିଲେ l

ପୋଲିସ ଓ ସାମ୍ବାଦିକ
ରାଜନେତାଙ୍କ ଦୂତ ପାଲଟିଲେ,
ଧନୀ ଶ୍ରେଣୀ
ବ୍ୟବସାୟ କଲେ
କ୍ଷତ୍ରୀୟକୁ କର ଦେଲେ,
ଶୁଦ୍ର ପାଲଟିଲେ ଗରିବ
ପେଟପାଇଁ ସହିବାକୁ ହେବ l

କୁହ ମାତୃଭୂମି
କୁହ ଗୋ ଜନନୀ
ମୁଁ
ସାଧାରଣ ବର୍ଗ
ଗରିବ,
କେଉଁ ଶ୍ରେଣୀରେ
ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତ କରିବ,
ମୋ ଚିତ୍କାରରେ
ନିଦ ଭାଙ୍ଗି ଗଲା,
ସ୍ବପ୍ନ ମୋତେ କହିଗଲା,
ଗଣତନ୍ତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବେ
ରାଜତନ୍ତ୍ର ନୁହେଁ
ନେତାତନ୍ତ୍ର ହେବାକୁ ବସିଲା l

ସନ୍ତୋଷ ମିଶ୍ର,

 

 

 

ଏଇ ଆରମ୍ଭ ଅବା !

ବଡ଼ମ୍ବାର ଭଟ୍ଟାରିକା ପୀଠ ସମ୍ମୁଖସ୍ଥ ମହାନଦୀ ପଠାରେ ୧୯୬୦ଦଶକର ଶେଷ ଆଡ଼କୁ କୌଣସି ଏକ ରାକା ରଜନୀରେ କିଛି ସମୟ ବିତାଇବାର ଅନନ୍ୟ ଅନୁଭୂତି ହିଁ ଏହି କବିତାର ଆତ୍ମା । ଏହା ଯେଉଁଠି ସ୍ଥାନିତ ହେବାକୁ ଯାଉଛି , ତାହା ମୋର ଆଗାମୀ ପୁସ୍ତକ : କେତେବେଳେ କେମିତି ।

 

 

ମୁଁ ଆଉ ତୁ ଆଉ ଶ୍ଵାନ ଏଇ ବୁ

ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ

ଶ୍ଵାନ ସହ ଜୀବନ ଏକ ଶୋଭନୀୟ ଜୀବନ । ତା’ର ନିରୋଳା ମମତା , ତା’ର ଅନନ୍ୟ ବିଶ୍ଵସନୀୟତା ତାକୁ ବିଶ୍ଵଚେତନାରେ କରିଛି “ମଣିଷର ପ୍ରିୟତମ ବନ୍ଧୁ” । ବିଶ୍ଵବିଖ୍ୟାତ କବି ଓ କଣ୍ଠଶିଳ୍ପୀ ଲୋବୋ (Lobo, ୧୯୪୩ ଜୁଲାଇରେ ଫ୍ଲୋରିଡ଼ାରେ ଜନ୍ମିତ Roland Kent LaVoie) ତାଙ୍କ ଏଇ “ପ୍ରିୟତମ ବନ୍ଧୁ”ର ନାମ ଦେଇଥିଲେ “ବୁ” (Boo) । ଏହି ବୁ ସହ ତାଙ୍କ ପୁରୁଣା କାର୍ ଯୋଗେ ସେ ଆମେରିକାର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ କିପରି ବୁଲିଥିଲେ, କିପରି ଉପଭୋଗ କରିଥିଲେ ଜଞ୍ଜାଳରୁ ମୁକ୍ତିର ରୋମାଞ୍ଚ ସେକଥା ମନେ ପକାଉ ପକାଉ ପୁରୁଣା ଗାଡ଼ିଟି ପୁଣି କେମିତି ତାଙ୍କୁ ଡାକୁଛି ବାହାରିବା ପାଇଁ ଭ୍ରମଣରେ, ତାହା ୧୯୭୧ରେ ସାରା ବିଶ୍ଵରେ ସଙ୍ଗୀତପ୍ରେମୀ ଓ ଶ୍ଵାନପ୍ରେମୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଶିହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିବା ଏହି ଗୀତ ତାଙ୍କରି କଲମ ଓ ତାଙ୍କରି କଣ୍ଠରୁ ନିର୍ଗତ ହୋଇ ସେ ବର୍ଷର ଅନ୍ୟତମ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପପ୍ ସଙ୍ଗୀତ ଭାବେ ସମାଦୃତ ହୋଇଥିଲା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵରେ । ଏହାର ଶୀର୍ଷକ ଥିଲା – “Me and You and a Dog Named Boo”, ଯାହାକୁ କବିତାରେ ଅନୁବାଦ କରି ମୁଁ ଆମ ଓଡ଼ିଶାର ଶ୍ଵାନପ୍ରେମୀ ଭାଇଭଉଣୀଙ୍କୁ ଉପହାର ଦେଉଛି ।

ମୁଁ ଆଉ ତୁ ଆଉ ଶ୍ଵାନ ଏଇ ବୁ
——————————–
ମୂଳଲେଖା – ଲୋବୋ
ଅନୁବାଦ – ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ
————————————-

ଆଜି ବି ପଡ଼ଇ ମନେ
ଅସରାଏ ଖରାଟିଆ ବର୍ଷା ଅନ୍ତେ
ସେଦିନ ଜର୍ଜିଆ ଭୂମେ
ଲୋହିତ କର୍ଦ୍ଦମେ
ଜାମ୍ ହୋଇ ଯାଇଥିବା
ପୁରୁଣା ମୋ କାର୍ ଚକା
କି କଷ୍ଟରେ ଗଡୁଥିଲା
କେବଳ ତା ଇଛାଶକ୍ତି କ୍ରମେ ।
ସତେ ବା ସେ ସୁନ୍ଦରୀ
ମନରେ ବାହୁନୁଥିଲା –
ଆଃ! ଶୁଖିଲା ସଡ଼କେ ହେଲେ
ଦଉଡ଼ନ୍ତେ ଆଉଥରେ ଆମେ !

ମୁଁ ଆଉ ତୁ ଆଗୋ
ପୁରୁଣା ମୋ ଗାଡ଼ିଟି !
ଆମ ସହ ପ୍ରିୟ ମୋର
ଶ୍ଵାନ ଏଇ ବୁ ।
ବାସଭୂମି ବାହାରେ
ବୁଲିଛେ ତ ବୁଲିଛେ
ଜୀବନ ତ ଜୀଇଁଛେ !
ମୁଁ ଆଉ ତୁ ଆଉ ଶ୍ଵାନ ଏଇ ବୁ
କେତେ ଭଲ ନ ଲାଗିଛି
ବନ୍ଧନହୀନ ବୋଲି ମୁଁ !

ଏବେ ବି ପଡୁଛି ମନେ
ସେଣ୍ଟ ପଲ୍ ।
ସେଠିକା ସେ ଗହମ କିଆରୀ
ଯେଉଁଠି ସକାଳେ ଦିନେ
ପଡ଼ିଯାଇଥିଲି ଧରା
ଧରୁ ଧରୁ
ମାଈ କୁକୁଡ଼ାଟେ,
ତା ପୁଣି ଧୋକଡ଼ୀ !
ବୁଢା ମାକ୍ ଡୋନାଲ୍ଡ
ମହା କଡ଼ା
ଖଟାଇଲା ଦିନସାରା ;
ଯଦିଓ ଶେଷରେ
ଶ୍ରମର ମୂଲ୍ୟ ସେ
ଦେଇଥିଲା ।
ଭରି ଦେଇଥିଲା
ଗାଡ଼ିରେ ଗ୍ୟାସ୍
ଟାଙ୍କିଏ;
ସଡ଼କକୁ ଥିଲେ
ନେଉଟି ଆମେ ତ
ସଭିଏଁ ।

ସେଦିନର କଥା
କେବେ ମୁଁ ଭୁଲିବି ନାଇଁ
ଦର୍ପେ ଯେଦିନ
କାର୍ ଚଳାଇ
ନେଉଟି ଆସିଲି,
ଲସ୍ ଆଞ୍ଜେଲସ୍ ଭୁଇଁ ।

ନଗରୀରାଣୀର
ତୋଫା ଆଲୋକର
ଊର୍ଜନା
ତଡ଼ିଦେଇଥିଲା
ଭ୍ରମଣକ୍ଳାନ୍ତି ,
ମାନସେ ମୋହର
ବିଶ୍ରାମ ପାଇଁ
କରିଥିଲା ମୋହ
ସର୍ଜନା ।

କିନ୍ତୁ ଯଦିଓ
ମାସେ ଖଣ୍ଡେ ମୋଟେ
ବିତିଛି,
କ୍ଳାନ୍ତି ଭୁଲି ମୋ
ଦଦରା ଗାଡ଼ିଟି
ପୁଣି ତ ମୋତେ
ତୁହାଇ ତୁହାଇ
ଡାକୁଛି –
“ଏଠୁ ପଳାଇବା
ପୁଣି ପହଁରିବା
ସଡ଼କରେ ଆସ”
କହୁଛି ।

ମୁଁ ଆଉ ତୁ ଆଗୋ
ପୁରୁଣା ମୋ ଗାଡ଼ିଟି !
ଆମ ସହ ପ୍ରିୟ ମୋର
ଶ୍ଵାନ ଏଇ ବୁ ।
ବାସଭୂମି ବାହାରେ
ବୁଲିଛେ ତ ବୁଲିଛେ
ଜୀବନ ତ ଜୀଇଁଛେ ;
କେତେ ଭଲ ନ ଲାଗିଛି
ବନ୍ଧନହୀନ ବୋଲି ମୁଁ !

ନିଜେ ଗୋପପୁର ନିଜେ ମଥୁରା

ସିଏ ମୋର ଦୁର୍ବଳତା
ପୁଣି ମୋର
ଦୁର୍ବଳତା-ଦୂରକାରୀ ବଳ
ମୋ ନିଖିଳ ସଂଘର୍ଷରେ
ସିଏ ମୋର ଚିର ସହଚର ∣

ତା କଥା ପଡ଼ିଲେ ମନେ
ପୃଥିବୀ ପଳାଏ କ୍ଷଣେ ,
ପଳାଏ ସଂସାର;
ପଳାଏ କୁଆଡେ଼ ମୋର ବୋଧଶକ୍ତି
ମୁଁ ଆଉ ନ ରହେ ନିଜର ∣

ଶୋଇବା ଆଗରୁ ଯଦି
ନଭମଞ୍ଚେ
ଫେସଟାଇମ
ଅବା ହ୍ବାଟ୍ସଅପେ
ରୂପ ତାର ଝଳେ ,
ନିଦ ଆସେ ଅସୀମ ଶାନ୍ତିରେ ∣

ନିଦ ଶେଷେ
କାକଳିର ତାଳେ ତାଳେ
ରବିକରେ
ତାହାରି ଉଦୟ
ଜୀବନକୁ କରେ ଆଭାମୟ ;
ଜୀବନ୍ମୟ ହୁଏ ମୋର
ସକଳ ସମୟ ∣

ମୋଓଠୁ ଦୂରରେ ସିଏ ,
ସିଏ ବି ମୋ ପଞ୍ଜରା ଭିତରେ ;
ଶୟନେ ସ୍ବପନେ ଥାଏ
ଥାଏ ଜାଗରଣେ ମୋର ନିଖିଳ ସତ୍ତାରେ ∣

ତଥାପି ନ ମାନେ ଆଖି
ଖୋଜିବୁଲେ ତାହାରି ବଦନ
ଶୁଣିବାକୁ ସ୍ବର ତାର କାନପାତେ
ଶୁଣେ କିନ୍ତୁ ନିଜର ରୋଦନ !

ଯଶୋଦା ମା ଯେତେବେଳେ
ବାହୁନି ଉଠିଲେ –
“କୋଇଲି ଲୋ କେଶବ ଯେ ମଥୁରାକୁ ଗଲା
କାହା ବୋଲେ ଗଲା ପୁତ୍ର ବାହୁଡ଼ି ନଇଲା ∣”
ସେ କ’ଣ ଜାଣି ନଥିଲେ ଯେ ,
ସେ ନିଜେ ନିଜ ଗୋପପୁର
ଏବଂ ନିଜେ ହିଁ ମଥୁରା ?

ବୋଧଶକ୍ତି
ମଣିଷଠୁ ମଣିଷର
କେତେ ଦୂର ?
ସତେ କେତେ ଦୂର ?

26.11.2017

Bhagabati’s Ghinua and Paul Robson’s Joe Hill

Subhas Chandra Pattanayak

Bhagabati Panigrahi was one of the three founders of Communist Party of India in Orissa. He had contributed immensely to the literature that had created a new era of revolution. His story Shikar had the hero in Ghinua to whom an exploiter deserved to be killed like a tiger that endangered human life. The administration had hanged him to death. And his death has made him immortal. Similarly, Paul Robson’s Joe Hill refuses to die despite death.

I pay my homage to Bhagabati by translating Robson’s poem to club the same with Ghinua.

In Oriya, the pdf file may please be perused.

relevance-of-bhagavati-panigrahi

This was originally created for Nua Dunia, Bhubaneswar.

Now Only You

Subhas Chandra Pattanayak

June 24 needs no mention of the year. Life is what it was years before and what it will be hereafter. When sometimes one feels that in the vast sea of time, years with a number tag like 1974 or 2015 carry no permanency, only a day of significance appears permanent. And, one such day in my life is June 24 when Sabita had come to my life. She is the gift of my parents to me as I am of her parents to her.

As we age, deeper becomes our oneness under the blessings of our late lamented parents. Love fills up life and brings up a feeling of love beyond life.

The attached poem depicts this feeling.