ବାଜପେୟୀଙ୍କ ହାତରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର-ମାରଣର ହତିଆର ଥିଲେ ଅର୍ଣ୍ଣବ, ବିଜେପି ହାତରେ ଏବେ ବି ; ତେଣୁ ଧନତନ୍ତ୍ରରେ ଝଡ଼

ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ

ମଣିଷ ମାରଣ ଅପରାଧରେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ଅର୍ଣ୍ଣବ ଗୋସ୍ଵାମୀଙ୍କ ପ୍ରତି ଭାରତୀୟ ଜନତା ପାର୍ଟିର ନାମଜାଦା ନେତାଏ ଯେଉଁ ଅଶାଳୀନ ସମର୍ଥନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଚାଲିଛନ୍ତି ତାହା ଆକସ୍ମିକ ନୁହେଁ , ଅଭ୍ୟାସଗତ । ଯାହାଙ୍କ ହେତୁ ବିଜେପି ଭାରତୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କ୍ଷମତା ମଦ ପ୍ରଥମେ ପିଇପାରିଲା, ସେହି ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀ କ୍ଷମତାରେ ରହିବାକୁ ଯେତେବେଳେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ମାରଣ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଆରମ୍ଭ କଲେ, ଧୂର୍ତ୍ତ ଅର୍ଣ୍ଣବ ଗୋସ୍ଵାମୀ ଥିଲେ ତାଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ହତିଆର । ତେଣୁ ତାଙ୍କ ଗିରଫଦାରୀ ଧନତନ୍ତ୍ରରେ ଝଡ଼ ଉପୁଯାଇଛି । ଏଥିରେ କୌଣସି ଅସ୍ଵାଭାବିକତା ନାହିଁ ।

କଥାଟିକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣତଃ ବୁଝିବାକୁ ହେଲେ ଆମକୁ ଯିବାକୁ ହେବ ୨୦୦୩ ଶେଷଭାଗକୁ । ଛତିଶଗଡ଼ , ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ, ରାଜସ୍ଥାନ ଓ ଦିଲ୍ଲୀ – ଏହି ଚାରି ରାଜ୍ୟର ବିଧାନସଭାକୁ ନିର୍ବାଚନ ସରିଲା ସେ ବର୍ଷ ଡିସେମ୍ବର ପହିଲାରେ । ଭାରତର ସମସ୍ତ ପ୍ରବୀଣ ଭୋଟ ଆକଳକବୃନ୍ଦ ପୂର୍ବାନୁମାନ କରିଥିଲେ ଯେ, ଏ ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟରେ କଂଗ୍ରେସ ସୁନିଶ୍ଚିତ ଜିତିବ, ଯଦିଓ କେବଳ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶରେ ହିଁ କିଛି ଆଖିଦୃଶିଆ ଆସନ ପାଇବାକୁ ବିଜେପି ସମର୍ଥ ହୋଇପାରେ । ଲୋକସଭାକୁ ଓ ଅନ୍ୟ ବିଧାନସଭାମାନଙ୍କୁ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ଥାଏ ୨୦୦୪ରେ । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବାଜପେୟୀଙ୍କ ଛାତିରେ ଛନକା ପଶିଲା । ସେତେବେଳକୁ ରାମାୟଣ ମହାଭାରତ ପରି ଲୋକପ୍ରିୟ ଧାରାବାହିକ ହେତୁ ଟିଭି ପ୍ରଭାବ ସାରା ଭାରତରେ କାୟା ବିସ୍ତାର କରିଥାଏ । ସରଦେଶାଇ ଓ ଅର୍ଣ୍ଣବ ଖବର ପରିବେଷଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପାରଗ ଓ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ହୋଇଉଠିଥାନ୍ତି । ବାଜପେୟୀ ଏହି ଦୁଇଜଣଙ୍କୁ ଧରିଲେ । ଏମାନେ ଏପରିଭାବେ ବିଭ୍ରାନ୍ତିକର ପ୍ରଚାର ଚଳାଇଲେ ଯେ, କେବଳ ଦିଲ୍ଲୀ ଛଡ଼ା ଅବଶିଷ୍ଟ ୩ ପ୍ରଦେଶରେ ଜିତିଗଲା ବିଜେପି । ଦିଲ୍ଲୀରେ ଶିକ୍ଷିତ ଲୋକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ ଥିବା ହେତୁ ଏହି ଦୁଇ ଟିଭି କଳାମେଣ୍ଢାଙ୍କ କିମିଆ ସେଠାରେ କାମ କରିନଥିଲା । ଟିଭି ସମ୍ବାଦିକଙ୍କୁ ଧରି ଭାରତକୁ ବୋକା ବନେଇ ହେବ ଓ କ୍ଷମତା ଅକ୍ତିଆର କରିହେବ – ଏହି ନବ ଅବଧାରଣା ନେଇ ବାଜପେୟୀ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ଆଗୁଆ କରିବାକୁ ଆଗେଇ ଆସିଲେ ଓ ବେଳହୁଁ ଆଗୁ ଲୋକସଭା ଭଙ୍ଗାଇଦେଲେ ।

ଏଇଠୁ ଆରମ୍ଭହେଲା ଏହି ଦୁଇ ମେଡିଆ କଳାମେଣ୍ଢାଙ୍କୁ ହତିଆର କରି ଭାରତର ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ମାରି ଧନତନ୍ତ୍ର ବନାଇବାକୁ ବାଜପେୟୀଙ୍କ ଧୂର୍ତ୍ତ ଅଭିଯାନ । ଏହି ଅଭିଯାନର ମୁଖ୍ୟ ହତିଆର ଥିଲେ ସରଦେଶାଇ ଓ ଅର୍ଣ୍ଣବ ଗୋସ୍ଵାମୀ ଯୋଡ଼ି । ଏମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ଲୋକଙ୍କ ଭେଜା ବିଧୌତିକରଣ ପାଇଁ ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥିଲା ପ୍ରାୟ ୪୫୦ କୋଟି ଟଙ୍କା । ବାଜପେୟୀଙ୍କ ପ୍ରଚାରକବର୍ଗ “ଭାରତ ଉଦୟ” ନାମରେ ବିଭ୍ରାନ୍ତିର ଏପରି କୁଝ୍ଝଟିକା ସୃଷ୍ଟି କଲେ ଓ ତାର ବିସ୍ତୃତିରେ ସରଦେଶାଇ ଓ ଅର୍ଣ୍ଣବ ଯୋଡ଼ି ଏପରି ଲାଗିପଡ଼ିଥିଲେ ଯେ, ସେହି ତଥାକଥିତ “ଭରତ ଉଦୟ” ପ୍ରଜ୍ଞାପନ ଫଳକ ଉପରେ କଳାକନା ଢାଙ୍କିବାକୁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅଦାଲତଙ୍କୁ ଆଦେଶ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ବାଜପେୟୀଙ୍କ ଗଣତନ୍ତ୍ର-ମାରଣ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଭାରତର ଲୋକେ କିନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କଲେ । ହାରିଲେ ବାଜପେୟୀ , ଜିତିଲା ଭରତ । ଅବସ୍ଥା ଏପରିଥିଲା ଯେ, ଧନତନ୍ତ୍ରର ଅନ୍ୟତମ ସେବାକାରୀ ଇଣ୍ଡିଆନ ଏକ୍ସପ୍ରେସର ତଦାନୀନ୍ତନ ସମ୍ପାଦକ ଶେଖର ଗୁପ୍ତା ସେହି କାଗଜରେ ଏକ ସ୍ଵାକ୍ଷରିତ ଅଗ୍ରଲେଖରେ ସ୍ଵୀକାର କରିଥିଲେ, “ ବସ୍ତୁତଃ, ଏ ନିର୍ବାଚନ ଯୁଦ୍ଧରେ ବାଜପେୟୀଙ୍କ ଏନଡିଏକୁ କୋଳରେ ଧରି ଗୋଟେ ପଟେ (ବୈଦ୍ୟୁତିକ ଓ ମୁଖ୍ୟ) ଗଣମାଧ୍ୟମ ଓ ଆର ପଟେ ଭାରତର ଜନ ସାଧାରଣ ଲଢେଇ କରୁଥିଲେ । ଏହା ଥିଲା ଗଣମାଧ୍ୟମ ବନାମ ଜନଗଣଙ୍କ ଲଢେଇ (“In reality, the battle was fought between the media with NDA in its lap at one side and the people of India at the other. It was a Press versus the people situation.” [ମଇ ୦୮ , ୨୦୦୪) । ସେ ସେହି ଜଘନ୍ୟ ଦୃଶ୍ୟପଟର ପ୍ରାମାଣିକ ଆଲୋଚନା କରି କହିଥିଲେ, ବାଜପେୟୀଙ୍କ ଅପଶାସନକୁ ଭଲ ଶାସନ ବୋଲି ଭାବିବାକୁ ଲୋକମାନଙ୍କ ବୁଦ୍ଧି-ଧୌତିକରଣ ପାଇଁ (ଅର୍ଣ୍ଣବ ଅଧ୍ୟୁଷିତ) ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ଯେଉଁ ବିଭ୍ରାନ୍ତି-ସୌଦାଗରମାନେ କିଣିନେଇଥିଲେ ସେହି ବିଭ୍ରାନ୍ତି-ସୌଦାଗରମାନଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ ଭୋଟ ଦେବାକୁ ଗଣମାଧ୍ୟମ ମାଲିକମାନେ ପ୍ରେସ-ସ୍ଵାଧୀନତାର ଦୁରୁପଯୋଗ କରିବାରେ ଲାଗିଥିଲେ , ତହିଁର ଅଧିକ ପ୍ରମାଣ ଆଉ କଣ ଦରକାର? ( “What more proof one needs to see that the media was bought over by the ‘feel-good’ merchants and the media owners were misusing freedom of press to make ‘noise’ to prod people to vote for those merchants?”) ଏଯନ । ଅର୍ଣ୍ଣବ ଓଗେର “ଓପିନିଅନ ପୋଲ” ଆଳରେ ଲୋକଙ୍କୁ ବିଭ୍ରାନ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଯେଉଁ ନୂଆ କାଇଦା ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ତହିଁ ଉପରେ ତଦନ୍ତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି କହିଥିଲେ କୁଳଦୀପ ନାୟାର (Marketing the Coalition )।

ବାଜପାୟୀଙ୍କ ପାଇଁ ୨୦୦୩-୦୪ରେ ଯେମିତି, ମୋଦିଙ୍କ ପାଇଁ ୨୦୧୪ରେ ସେମିତି ଲୋକଙ୍କୁ ବିଭ୍ରାନ୍ତ କରିବାକୁ ଅର୍ଣ୍ଣବ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗର୍ହିତ ଅପବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ପ୍ରେସ ସ୍ଵାଧୀନତାର । ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୬, ୨୦୧୪ରେ ମୁଁ ଲେଖିଥିଲି “Conduct of Arnab Goswami and Times Now reminds of the TV journalists’ foul play in 2004 election॰“ ଏହି ଚ୍ୟାନ୍ନେଲ ଛାଡ଼ି ଏହାପରେ ଅର୍ଣ୍ଣବ ଗଢିଲେ ତାଙ୍କ ନିଜସ୍ଵ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ – ରିପବ୍ଲିକ ଟିଭି, ଯାହା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ ଓ ତାଙ୍କ ଦଳ ବିଜେପିର ସ୍ଵାର୍ଥର ପ୍ରହରୀ ଭାବେ କାମ କରୁଥିବା ଏବଂ ଏହି ଉତ୍ତେଜନାରେ ଟିଭି ପର୍ଦ୍ଦାରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସମ୍ବାଦିକୀୟ ଶାଳୀନତାର ନିତ୍ୟ ନୈମିତିକ ହନନ ଚଳାଇଥିବା କୌଣସି ପ୍ରମାଣର ଅପେକ୍ଷା ରଖେନାହିଁ ।

କ୍ଷମତାଲୋଭୀ ବାଜପେୟୀ ନିଜକୁ କ୍ଷମତାରେ ରଖିବା ପାଇଁ ଯଦି ୨୦୦୩-୦୪ରେ ୪୫୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ବିନିମୟରେ ନିଜ ପ୍ରଚାର ପାଇଁ ଗଣମାଧ୍ୟମର ଦୁରୁପଯୋଗ କରିନଥାନ୍ତେ ତେବେ ହୁଏତ ପ୍ରେସ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଟେଷ୍ଟ ଟ୍ୟୁବରେ ଅର୍ଣ୍ଣବଙ୍କ ପରି ଲୋଭାସକ୍ତଙ୍କ ରୂପ ପରିଗ୍ରହଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇନଥାନ୍ତା କି ଲୋକଙ୍କୁ ବିଭ୍ରାନ୍ତ କରିବା କୌଶଳ ସମ୍ବାଦିକତାର ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପରିଚୟ ବୋଲି ଏକ ଭ୍ରମାତ୍ମକ ସଜ୍ଞା ପାଇପାରିନଥାନ୍ତା ।

ଯାହା ହେଉ, ତାଙ୍କ ଗିରଫଦାରୀ ଉପରେ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ରଖୁଥିବା ଅଣବିଜେପି ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଓ ବୃତ୍ତିଜୀବୀ ସାମ୍ବାଦିକମାନଙ୍କ ଭିତରୁ ପ୍ରାୟତଃ ସମସ୍ତେ ତାଙ୍କ ଆସ୍ଫାଳନସର୍ବସ୍ଵ ଓ ଶାଳୀନତାବିବର୍ଜିତ ମତଲବୀ ସାମ୍ବାଦିକୀୟ ଆଚରଣ ସମ୍ପର୍କରେ ନିଜ ନିଜର କ୍ଷୋଭ ପ୍ରକଟ କରୁଛନ୍ତି , ଯେତେବେଳେ କି ଯେଉଁ ଶୈଳୀରେ ତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଛି ତାହା ପ୍ରତି ସେମାନଙ୍କର ସମ ପରିମାଣର ନାପସନ୍ଦ ବି ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ଏ କଥା ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଯେ , ତାଙ୍କ ଗିରଫଦାରୀର ଶୈଳୀକୁ ନିନ୍ଦା କରିଥିବା କେହି ମଧ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ତାଙ୍କ ଗିରଫଦାରୀର ଯଥାର୍ଥତା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇ ନାହାନ୍ତି । ଏହା ହୁଏତ ସାମାଜିକ ସଚେତନତାର ଭିନ୍ନ ଏକ ରୂପ ।

ଏହି ବାସ୍ତବତା ବିଜେପି ପାଇଁ ବୋଧଗମ୍ୟ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ତାଙ୍କ ଗିରଫଦାରୀକୁ ନେଇ ଧନତନ୍ତ୍ରରେ ଝଡ଼ ଉଠିଛି । ବନ୍ଧ୍ୟା ଝଡ଼ ।